12 oktober 2022 – Column Peter Ursem: Goed erfgoed
Wat maakt een stad of dorp aantrekkelijk om daar eens rond te neuzen? Nog geen twee weken geleden ontdekten mijn vrouw en ik wederom de aantrekkelijkheid van het kleine Westfriese dorp Twisk. We liepen de paarse route, de stolpboerderijroute, en die voerde ons door en langs dit oude dorpsgezicht. Je waant je terug in een vervlogen tijd en je beseft dat een straat vol met monumenten veel zorg en geld voor onderhoud vraagt en dat dit niet alleen op de schouders van de bewoners mag rusten.
De bewoners van zo’n oude stolp mogen het niet in hun hoofd halen om er een architectonisch hoogstandje met de meest moderne en misschien zelfs kunstzinnige elementen met veel glas van te maken. Een liefhebber van moderne bouwkunst zou voor het kunnen zien ervan waarschijnlijk best een stukje voor willen omrijden, maar het kan en mag niet in Twisk. Je moet daar elk moment Piet Paaltjens, Willem Bilderdijk of Jacob van Lennep in de tuin van zo’n pand kunnen zien rondscharrelen. Ik zag de wereld waarin mijn eigen voorouders Bep Sweep en Jan Groot, Simon Ursem met zijn Jansje van Ophem of Maria Kieft met haar moeder Catharina Kops rondlopen met boodschappentas of kinderen.
Twisk is een openluchtmuseum en zo zijn er meer plekken in ons fraaie Westfriesland
Twisk is een openluchtmuseum en zo zijn er meer plekken in ons fraaie Westfriesland waar pareltjes van voorheen aan te treffen zijn. In Enkhuizen zijn ze er zich van bewust geworden dat er duizenden mooie stukjes bewaargoed aan te treffen is binnen de gemeentegrens. Kroonjuwelen worden ze nu genoemd en ze zijn stuk voor stuk kwetsbaar. We moeten dat bewaren voor de generaties na ons. Tenminste, dat is de overtuiging van het huidige stadsbestuur. Dat heeft nu door dat er de afgelopen decennia te weinig aandacht was voor erfgoed. Het is er wel, zo’n 7000 stuks, maar wie houdt bij wat er mee gebeurt? Daar wordt nu geld voor gereserveerd. Geld om deskundige mensen aan te stellen die dat in de gaten houden in de vingers hebben.
Hoeveel geld zou je willen besteden om alles in goede staat terug te brengen en te houden? Waar haal je dat vandaan? Bij elke gemeentebegroting is elk jaar gevochten om de noodzakelijkste zaken te kunnen blijven betalen. In Enkhuizen hebben ze geen geld in overvloed. Wat gaat nu minder zorg en geld krijgen door de nieuwe aandacht voor de erfstukken? Dit hoort bij het maken van afwegingen die elke gemeentepoliticus moet leren. Elk raadslid en elke fractie kijken anders naar erfstukken. Er zijn er die het niet zo’n ramp vinden dat er erfstukken naar elders wordt gestuurd, zodat er geen goed geld meer naar toe hoeft. Verkopen of slopen die ouwe meuk is hun motto. Na elke verkiezingsronde komen erfstukken in de gevarenzone, terwijl opluchting kan komen over het behoud van ander historisch materiaal.
Dat mag best volgens bepaalde ondernemers.
Een stad of dorp ontleedt aantrekkelijkheid aan erfstukken. Zeker wanneer je er meer van hebt dan andere gemeenten. Dat trekt bezoekers en die moet je vriendelijk, gastvrij maar ook trefzeker een flinke hoeveelheid euro’s uit de zak halen. Overnachtende bezoekers betalen toeristenbelasting. Niet dat daarmee hun banktegoeden naar bedenkelijke diepten zullen afzakken, maar het kan een welkome buffer vormen om het erfgoed waar die toeristen vaak voor komen te kunnen onderhouden. Wanneer die belasting natuurlijk wordt gevraagd en afgedragen aan de gemeente.
Dat innen van toeristenbelasting schijnt iets vaker te gebeuren dan de afdracht ervan. Dat mag best volgens bepaalde ondernemers. Wanneer de gemeente er niet op let, dan hoef je niks af te dragen. En de gemeente moet altijd de afweging maken van de kosten van inning en controle daarop en de opbrengsten van de belasting. Hier ligt dan ook de pijnlijke plek die vooral gevoeld wordt door hen die de erfstukken goed beheerd, verzorgd en geëtaleerd willen zien.
We leven nu in een tijd waarin we bij meerderheid in de raad bewust zijn van het belang van goed beheer van ouwe meuk. Hoe diep moet de economische recessie worden eer we dat als onhaalbaar en eigenlijk niet echt nodig vinden in deze tijd? Ik wacht daar niet op en ik ga weer eens een erfgoed snuffelronde plegen door Enkhuizen en in Twisk hebben ze ook nog een groene en zwarte wandelroute.
