Gezonde leefomgeving moet centraler in wet- en regelgeving

(06 september 2023)

De provincie Noord-Holland onderschrijft de conclusie uit het in april 2023 verschenen rapport ‘Industrie en omwonenden’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) dat gezondheid een centralere plek moet krijgen in wet- en regelgeving. Ook is de provincie het eens met de OvV dat er nieuwe wet- en regelgeving nodig is om de gezondheid van omwonenden beter te kunnen garanderen.

De omwonenden van Tata Steel zijn lange tijd onvoldoende gehoord door de overheid met betrekking tot zorgen over hun gezondheid. De provincie heeft zich de laatste jaren intensiever ingezet om gezondheid een centrale plek te geven in wet- en regelgeving. De provincie vindt het haar taak om de gezondheid van omwonenden te beschermen en gaat de wettelijke mogelijkheden daartoe beter benutten.

De OvV heeft aan de hand van 3 bedrijven onderzocht hoe industriële emissies (uitstoot) door bedrijven en overheid worden beheerst en hoe omwonenden daarmee worden beschermd tegen gezondheidsrisico’s. Eén van de onderzochte bedrijven is Tata Steel.

Gezondheid beter opnemen in wet- en regelgeving

De provincie constateert met de OvV dat het huidige stelsel van Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) onvoldoende instrumenten heeft om een gezonde leefomgeving te garanderen. In de afgelopen jaren is gebleken dat het voldoen aan milieunormen niet automatisch betekent dat er sprake is van een gezonde leefomgeving. Dit probleem speelt niet alleen in de IJmond. De provincie dringt daarom aan op een breder debat – naast het maximaal inzetten van de huidige middelen – over hoe het gezondheidsbelang beter in wet- en regelgeving kan worden verankerd. Hiervoor zijn verschillende concrete aanknopingspunten, zoals landelijk beleid en regelgeving voor cumulatie (het bij elkaar optellen van verschillende soorten overlast) en piekbelasting (in plaats van alleen gemiddelden), innovatieve technieken en het verplicht vervangen van verouderde installaties. Op dit moment is dat nauwelijks afdwingbaar door provincies.

Meer aandacht voor gezonde leefomgeving

Jeroen Olthof, gedeputeerde voor Leefomgeving, Milieu en Gezondheid: “Omwonenden moeten erop kunnen vertrouwen dat we hen beschermen tegen de gezondheidsrisico’s van uitstoot. Hiervoor stellen we extra middelen beschikbaar en blijven we intensiever toezichthouden en handhaven. Maar vaak blijkt dat de huidige wetten en regels onvoldoende garantie bieden voor een gezonde leefomgeving. Daarom maken we ons onder meer bij het Rijk sterk voor meer wet- en regelgeving die gezondheid centraal stelt. Alleen zo brengen we werkgelegenheid, economie en gezondheid echt in balans.”

Arbeidscapaciteit en financiële middelen

Binnen Noord-Holland krijgt de IJmond terecht veel aandacht. Er zijn echter meer gebieden rondom industrie – zoals Schiphol en het westelijk havengebied in Amsterdam – waar de druk op de leefomgeving toeneemt. Er wordt ook op deze plekken meer inzet gevraagd. Daarvoor is op dit moment onvoldoende arbeidscapaciteit. Er is landelijke inzet op onderwijs en opleiding nodig om dit probleem tegen te gaan. Daarnaast legt inzet zoals bij Tata Steel een te groot beslag op de financiële middelen van de provincie. Het is daarom de vraag of we als overheid – en daarmee indirect de burger – blijven betalen voor de stijgende kosten van toezicht, of dat we (een deel van) de kosten doorbelasten aan bedrijven uit de zwaarste milieucategorie.

Wat is gezond genoeg?

Uit rapporten zoals ‘Industrie en omwonenden’ blijkt steeds weer dat voldoen aan de wettelijke normen voor uitstoot en nadelige milieueffecten een gezonde leefomgeving niet kan garanderen. Dat is niet wenselijk. De provincie vindt daarom dat er op landelijk niveau een antwoord moet komen op de principiële vraag: ‘Wat is gezond genoeg?’ Er zullen bij uitstoot van stoffen altijd gezondheidseffecten optreden. De belangrijke vraag is welk niveau van uitstoot we acceptabel achten. Het antwoord op die vraag is belangrijk om ons doel te kunnen bereiken: een gezondere leefomgeving in de IJmond en ook voor andere omwonenden van de industrie in onze provincie.