Onderzoek naar watergebruik 30 bedrijven Noord-Holland

(06 september 2023)

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied deed samen met Waternet en PWN in opdracht van de provincie Noord-Holland onderzoek naar het watergebruik van bedrijven in de provincie.

30 bedrijven die horen tot de grootste watergebruikers in de provincie zijn hiervoor geïnterviewd. Ook zijn tijdens de gesprekken waterprofielen ingevuld. Een waterprofiel maakt inzichtelijk welk water voor welk doel, in welke kwaliteit en in welke hoeveelheid wordt gebruikt. Daarmee worden kwetsbaarheden door bijvoorbeeld extreme droogte en de effecten van een watertekort op een bedrijf inzichtelijk.

Achtergrond

De droogte van 2018 toonde de kwetsbaarheid van het watersysteem aan. In dat jaar werd op diverse plekken (economische) schade geleden en overlast ervaren door een tekort aan water of een ontoereikende kwaliteit. De verwachting is dat lange periodes van droogte vaker zullen voorkomen door klimaatverandering en de toenemende watervraag. Om in de toekomst schade en overlast te voorkomen of te beperken, is het van belang om te beschikken over een goede informatievoorziening. Onderdeel hiervan is inzicht krijgen in het verbruik en de toepassing van water bij industriële gebruikers. De opgedane kennis in deze studie wordt gebruikt om het beleid te verbeteren over de verdeling van water in tijden van schaarste.

Waterinname

Aan alle bedrijven is gevraagd hoeveel water ze innemen van verschillende waterbronnen (drinkwater, oppervlaktewater, industriewater, grondwater en water van externe bronnen). In totaal nemen de 30 bedrijven gemiddeld ruim 1,6 miljard m3 water in per jaar. Hiervan is het merendeel zoetwater (88%) en de rest is zoutwater uit de Noordzee of uit de grond (12%).

Het merendeel van het water wordt ingenomen voor koeling (97,6%), gevolgd door proces (2,2%), stoom (0,1%) en overige doeleinden zoals sanitair en blusinstallaties (0,1%). Het grootste gedeelte van het oppervlaktewater wordt ingenomen en geloosd in hetzelfde waterlichaam en heeft daardoor maar een gering effect op de waterbeschikbaarheid. Het water dat wordt geloosd heeft vaak een verhoogde temperatuur, wat effecten kan hebben op de oppervlaktewaterkwaliteit. Daarnaast bevat het geloosde water vaak toegevoegde stoffen (onder andere chloor).

In de zomermaanden is er vaak een verhoging van de inname, met name voor oppervlaktewater, vanwege de lagere koelcapaciteit van het water, in combinatie met de grotere koelbehoefte bij een verhoogde buitentemperatuur.

Bij tekorten

Afhankelijk van het type water waar een tekort aan is, zal een bepaalde bedrijfssector meer getroffen worden dan een ander. Energiebedrijven maken bijvoorbeeld veel gebruik van oppervlaktewater en kunnen bij problemen in de oppervlaktewatervoorziening niet opereren.

Bij de meeste bedrijven leidt een innamestop van water al snel tot een productiestop met grote financiële gevolgen. Hieronder volgen een aantal voorbeelden:

Stilstand van de productie resulteert vrijwel direct in verstoringen in de keten, wat kan leiden tot bijvoorbeeld lege schappen in de supermarkten.
Een productiestop leidt tot het niet kunnen leveren van producten voor onder andere de farmacie, personal care en techniek.
Het niet kunnen leveren van producten zoals bijvoorbeeld biodiesel, aan afnemers kan mogelijk leiden tot contractbreuken, waarvan wij de gevolgen niet kunnen voorzien (op financieel vlak).

Waterinname in de (nabije) toekomst

Vanwege klimaatverandering en de toenemende vraag naar water wordt schaarste van water in de nabije toekomst een steeds groter probleem. In de kamerbrief (WBS november 2022) van het ministerie van IenW wordt gestuurd op het besparen van drinkwater. Een aantal bedrijven gaven aan kansen te zien om over te schakelen van drinkwater op een andere waterbron voor (een deel) van het proces, bijvoorbeeld industriewater. Dit leidt tot een verschuiving van de watervraag, maar niet direct tot een grote vermindering. Om de watervraag te verminderen geven bedrijven aan dat er kansen liggen om processen te optimaliseren en/of nieuwe technologie in te zetten.