Blog formateurs: ‘Het venijn zit vaak in de staart’

(27 juni 2023)

Inmiddels heeft een aantal provincies hun coalitieakkoord gepresenteerd. Natuurlijk hadden we liever gehad dat het eerste ‘kievitsei’ in Noord-Holland was gelegd, maar we gaan zorgvuldig te werk. We zitten inmiddels in het laatste stukje van de onderhandelingen. Dat zeggen we heel voorzichtig, want het venijn zit vaak in de staart.

Bij andere provincies hebben we gezien dat het helaas op het allerlaatste moment toch nog mis kan gaan. Het is dan ook gevaarlijk om te denken dat we er bijna zijn. Juist nu moeten we 100% alert blijven, tot de laatste minuut.

Foto: Ankie Broekers-Knol en Bernt Schneiders.

In deze laatste fase kijken we onder meer naar de portefeuilleverdeling en het financiële plaatje. Zijn de keuzes die we hebben gemaakt wel betaalbaar? Hoe verhogen we de inkomsten en beperken we de uitgaven van de provincie? Daarnaast wordt een aantal inhoudelijke onderwerpen nog teruggekoppeld aan de verschillende fracties. Een kwetsbare fase die politieke spanning kan opleveren. Hoe dichter bij de eindstreep, des te spannender het wordt. Bij alle partijen merken we echter een enorme wil om er met elkaar uit te komen. Dat geeft ons veel vertrouwen.

Als formateur moet je tijdens coalitieonderhandelingen geen groot ego hebben. Of in elk geval in staat zijn om die opzij te zetten. Wij staan volledig in dienst van de formerende partijen. Zij moeten het uiteindelijk doen. Wij zorgen er in de eerste plaats voor dat iedereen aan de onderhandelingstafel voldoende aan het woord komt en hun verhaal kwijt kan. Daarnaast is het onze taak om het tempo erin te houden en vooruitgang te boeken. Merken we dat er een beetje spanning ontstaat op een onderwerp? Dan gaan we even naar buiten voor een kop koffie om de druk van de ketel te halen. Dat werkt veel beter dan discussies op de spits drijven.

We wisselen elkaar bij de onderhandelingsgesprekken af als voorzitter. Dat is ook aan te raden, want in je eentje is dit bijna niet te doen. Onderhandelen vraagt enorm veel tijd, soms ook in het weekend. Bovendien is het voor de onderhandelaars van de partijen prettig dat ze regelmatig een ander, fris gezicht voor zich zien. Een ander voordeel van 2 formateurs is dat we met elkaar kunnen sparren. Hoe zijn de gesprekken vandaag verlopen? Wat is ons gevoel daarbij? Welke onderwerpen vragen extra aandacht? Die onderlinge samenwerking is voor ons heel waardevol. 

Nu de eindstreep nadert merken we dat het onderlinge vertrouwen groeit. Iedereen begrijpt elkaar steeds beter. Soms is er zelfs ruimte voor wat humor. Even een grap en met elkaar lachen zorgt voor de broodnodige relativering, ontspanning en een prettige sfeer. Dat neemt niet weg dat het op inhoudelijk gebied hier en daar best kan schuren. Dat kan ook niet anders met 4 partijen met verschillende standpunten. Het is daarom belangrijk dat je wel met elkaar overweg kunt, anderen in hun waarde laat en elkaars standpunten respecteert. 

De formatie is voor ons geslaagd als er straks een nieuwe college van Gedeputeerde Staten is met een breed gedragen akkoord. Vervolgens is het aan hun om het vertrouwen van de kiezer 4 jaar lang waar te maken. Dat lukt alleen als ze voortdurend hun ogen op de bal houden: een mooie toekomst voor Noord-Holland.

Ankie Broekers-Knol & Bernt Schneiders