‘Snuffelfietsende’ scholieren adviseren provincie over fijnstof

(13 juni 2023)

Heeft Noord-Holland een fijnstofprobleem? Ja, vinden leerlingen van het Sint Michaël College in Zaandam en van het Amsterdamse Hyperion Lyceum. Met behulp van een speciale fietssensor ‘snuffelden’ zij het afgelopen schooljaar data over de luchtkwaliteit in hun omgeving bij elkaar.

De deelnemers presenteerden woensdag 7 juni  hun onderzoeksresultaten, conclusies en adviezen aan de provincie in het Hyperion Lyceum.

Foto: Leerlingen gingen dit schooljaar op pad met de snuffelfiets.

Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met de provincie Noord-Holland , het RIVM en GLOBE Nederland. Naast de zogeheten ‘snuffelfietsen’ kregen de scholen ook een sensor die op een vaste plaats  kan worden gehangen. Hiermee zijn ze onderdeel van het meetnetwerk en de lokale meetgroepen van Hollandse Luchten. 

Geschrokken

DDe gebruikershandleiding van de snuffelsensor is simpel: hang het sensorkastje aan het fietsstuur en voilà, de snuffelfiets is klaar voor gebruik. Al fietsend brengen de leerlingen vervolgens de luchtkwaliteit van hun omgeving in kaart. Het belangrijkste onderzoeksgebied van Isa Deeterink en haar partners Marcel Touwen, Selma Igharghar en Stijn Boneveld was de fietsroute van Assendelft naar school. Op de muur van het lokaal van het Hyperion Lyceum tonen zij hun poster vol onderzoeksvragen, definities, routekaarten en kleurrijke grafieken.
 
“We zijn erachter gekomen dat bij plekken waar veel verkeer is – zoals wegen en treinsporen – veel meer fijnstof in de lucht zit”,  legt Isa uit. “Ook fabrieken met grote machines hebben invloed op de luchtkwaliteit. Daarnaast speelt het tijdstip een rol. We hebben metingen gedaan in de ochtend, middag en avond. Vooral tijdens de spits zagen we een hoger fijnstofgehalte.” 
 

Foto: Selma, Isa, Marcel en Stijn presenteren hun bevindingen.

De resultaten hebben de groep aan het denken gezet. Zo neemt Isa tegenwoordig een andere route naar school, door de polder en over de dijk . Hoofdwegen en grote fabrieken vermijdt ze voortaan zoveel mogelijk: “Veel beter voor mijn gezondheid.” Ook Selma is geschrokken van de metingen. “Soms heeft de lucht een gekke kleur. Als ik langs de cacaofabriek fiets, ruikt het ook naar chocola.”

Fijnstof in een busje

Verbranding bij verkeersvoertuigen en fabrieken zijn de belangrijkste fijnstofbronnen, zo blijkt uit onderzoek van de jonge onderzoekers. Maar volgens Theron Thesing, Ishan Ramdien, Gijs Henrichs en Robin Vecht komt er ook bij dagelijkse huishoudelijke klussen als koken en stofzuigen fijnstof vrij. Zij deden onderzoek naar een onbekend potentieel fijnstofgevaar: spuitdeodorant. “Fijnstof in een busje”, aldus Robin. “Je staat er niet bij stil dat een product dat je dagelijks gebruikt ook dit soort stoffen kan bevatten.”

Het team spoot verschillende deodorantmerken in een doos. Het resultaat: een op hol geslagen sensor. Niet echt goed voor je gezondheid, zo concludeert het onderzoeksteam. Theron: “Je spuit deo op je lichaam en doet je kleren erover heen, dus je ademt dat spul lange tijd in.” Gelukkig hoeven Noord-Hollanders voortaan niet met stinkende oksels door het leven. Tip 1: spuit buiten deodorant op, want dan heb je volgens de onderzoekers 2 keer minder fijnstof in de lucht. En tip 2: gebruik vaker de rolvariant in plaats van een spray.

Machteloos

Er moet veel meer aandacht komen voor luchtkwaliteit en gezondheid, zo vinden alle snuffelfietsers. Wat volgt is een hele lijst van aanbevelingen voor de provincie. Bijvoorbeeld het beter spreiden van werktijden, zodat er minder fijnstofpieken zijn. Of meer investeren in milieuvriendelijker vervoersmiddelen en technologieën. “Er zijn al fijnstofreinigers voor in huis”, weet Stijn. “Als we deze groter en krachtiger maken, dan kunnen ze misschien langs wegen of bij fabrieken worden geplaatst.” 
 

Foto: Ishan, Gijs, Robin en Theron onderzochten het fijnstofgehalte bij deodorant.

Maar bewustwording is het belangrijkste, zo luidt de hoofdconclusie. Al voelt een aantal leerlingen zich een beetje machteloos. Het probleem is te groot en ze voelen dat ze weinig verandering teweeg kunnen brengen. Ook Robin maakt zich zorgen: “Er is haast bij, want luchtkwaliteit is een wereldwijd probleem. In sommige landen lopen mensen zelfs met mondkapjes op straat. Waar veel mensen zijn, is ook veel fijnstof. En er wonen heel veel mensen in Noord-Holland.”

Impact

Maurik van Hal, beleidsadviseur Programma Gezonde Leefomgeving van de provincie Noord-Holland, begrijpt deze gevoelens: “Maar bewustwording heb je ook zelf in de hand. Deel jullie onderzoeksresultaten met familie en vrienden, ga het gesprek aan met klasgenoten. Je kunt het probleem misschien niet oplossen, maar door erover te praten maken jullie al impact.”