Eerste proef voor de biodynamische oever: hoeveel druk kan het aan?

(23 maart 2023)

In de week van 27 maart vindt er een zogenaamde ‘bezwijkproef’ plaats aan de Westfriesche Vaart tussen Middenmeer en Medemblik. Op dit stuk is een biodynamische oever aangelegd als experiment, om te kijken of natuurlijke oeverversterking een goed alternatief is voor stalen damwanden.

De bezwijkproef test de stevigheid van de oever door er druk op uit te oefenen. De biodynamische oever is een samenwerking tussen de provincie Noord-Holland, aannemerscombinatie Beens-Hakkers en de Technische Universiteit (TU) Delft. 

Biodynamische oever als alternatief voor damwanden

In veel gevallen wordt er voor de beschoeiing van een oever gebruik gemaakt van stalen damwanden. De provincie Noord-Holland wil graag gebruik maken van meer natuurlijke opties. Daarom is er, samen met de TU Delft, een experiment gestart met een biodynamische oever. Dit betekent dat hier inheemse planten groeien die lange en sterke wortels in de grond hebben. De oever wordt ondersteund met een zachthouten damwand. Het deel van deze wand dat boven de watergrens staat lost in een aantal jaar op. Tegen die tijd is het wortelstelsel van de planten genoeg ontwikkeld om de grond van de oever stevig bij elkaar te houden. Als deze natuurlijke vorm van oeverversterking goed werkt, kan het ingezet worden in plaats van hardhouten of stalen damwanden. Het is een natuurlijke oplossing die geen erosie geeft, waardoor de waterkwaliteit ook verbetert. Daarnaast is deze werkwijze goedkoper en bespaart het CO2-uitstoot. Aannemerscombinatie Beens-Hakkers heeft de aanleg van de biodynamische oever uitgevoerd. 

Bezwijkproef

Tijdens de bezwijkproef wordt de druk op de oever en de zachthouten damwand geleidelijk opgevoerd, tot het moment dat deze bezwijkt. Dit gebeurt door de grond achter de damwand te ‘verzadigen’ met water. Dit betekent dat alle ruimtes in de grond en tussen de zandkorrels opgevuld worden met water. Hierdoor wordt de grond, die als het ware tegen de houten damwand leunt, zwaarder en komt er meer druk op de damwand te staan. 

Meerdere inheemse plantensoorten geplant

In de biodynamische oever zijn diverse, inheemse plantensoorten met lange wortels aangebracht. Er wordt onderzocht welke soorten planten het beste gebruikt kunnen worden. Het terrein van de pilot is daarom verdeeld in meerdere vakken. Elk vak heeft een andere beplanting. Zo kunnen verschillen tussen de plantensoorten bepaald worden. Zorgen de wortels van de ene plantensoort bijvoorbeeld voor sterkere oevers dan de andere soort? Op dit moment zijn de planten op de pilotlocatie net aangeplant en nog niet zo ver ontwikkeld. De eerste bezwijkproef wordt daarom uitgevoerd op een stuk oever zonder beplanting en telt als een nulmeting. Met deze informatie worden de resultaten van de komende bezwijkproeven vergeleken. 

Experiment loopt nog 4 jaar

De komende jaren worden meerdere bezwijkproeven uitgevoerd in de vakken waar de beplanting groeit. Door de resultaten van de bezwijkproeven met en zonder begroeiing met elkaar te vergelijken, kan bepaald worden hoe sterk de oever wordt dankzij het wortelstelsel van de planten. De uitkomsten van deze proeven worden ook vergeleken met de voorspellingen en berekeningen die de TU Delft vooraf heeft gemaakt. Deze vorm van onderzoek en langdurige samenwerking past in de duurzaamheidsambities van de provincie. Bovendien levert het waardevolle ervaringen voor het versterken van oevers op een duurzame en natuurvriendelijke manier. Meer informatie over het werk dat de provincie uitvoert aan de oevers in Noord-Holland staat op Onderhoud vaarwegen en oevers.